Biuro Prasowe Jasnej Góry

Jasnogórska Muzyka Dawna 41

Czterdziesta pierwsza płyta z cyklu „Jasnogórska Muzyka Dawna” zawiera utwory Józefa Elsnera (1769-1854):
- Offertorium Nativitatem hodiernam
- Offertorium Confirma hoc Deus
- Solemnis Coronationis Missa in C op. 51

Muzyka Józefa Elsnera ze zbiorów jasnogórskich (5)

Głównym celem realizowanego od dziesięciu lat projektu Musica Claromontana jest odkrywanie zachowanych w klasztornym archiwum jasnogórskich muzykaliów (zachowało się tu w sumie ponad 2000 manuskryptów i ok. 600 druków z XVIII i XIX w.). Są one poddawane kompleksowym badaniom naukowym, a także opracowywane i przygotowywane do ponownych wykonań koncertowych, następnie zaś utrwalane w formie nagrań CD oraz krytycznych wydań źródłowych. Warto w tym miejscu podkreślić, iż w zakresie bogactwa i urozmaicenia repertuaru Kapela Jasnogórska, która w ciągu wieków należała niewątpliwie do najważniejszych ośrodków pielęgnowania kultury muzycznej, stanowiła równocześnie jedno z bardziej znaczących środowisk rozwoju życia muzycznego w ówczesnej Europie Środkowej. Dzięki temu możemy uznać Jasną Górę za ośrodek wysoce reprezentatywny dla rozwoju ówczesnej muzyki religijnej, który doskonale odzwierciedla repertuar kapel kościelnych, szczególnie w odniesieniu do XVIII i XIX stulecia.

Dotychczas w prezentowanej serii, realizowanej w ramach działalności Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska oraz Zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów, ukazało się ponad 40 płyt, które zawierają w większości światowe prawykonania i nagrania ponad 230 kompozycji autorstwa 35 twórców. W głównym centrum zainteresowania są – co oczywiste – kompozytorzy bezpośrednio związani z jasnogórską Kapelą oraz muzycy zakonni, a także inni twórcy polscy reprezentujący różne ośrodki kościelne i świeckie. Już teraz możemy stwierdzić, że dzięki prowadzonym badaniom, zrealizowanym nagraniom oraz przygotowanym publikacjom, znacząco zmienił się – a właściwie ubogacił – ogólny obraz życia muzycznego w Polsce XVIII i I poł. XIX wieku.

Pośród twórców polskich, których dzieła zachowały się w jasnogórskim archiwum, szczególną uwagę zwraca postać Józefa Elsnera (1769-1854) – muzyka, kompozytora, dyrygenta, pedagoga, wydawcy i organizatora życia muzycznego, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli kultury muzycznej w Polsce I poł. XIX wieku.

J. Elsner urodził się 1 czerwca 1769 r. w Grodkowie na Śląsku Opolskim. Po okresie nauki w miejscowej szkole parafialnej wyjechał do Wrocławia, gdzie w latach 1781-1789 zdobywał dalsze wykształcenie, najpierw w gimnazjum św. Macieja, następnie na posiadającym status uniwersytecki – słynnej, jezuickiej Leopoldinie. W mieście tym studiował przede wszystkim teologię, ale rozwijał również umiejętności muzyczne, głównie jako członek kapeli przy dominikańskim klasztorze św. Wojciecha. Po krótkim pobycie we Wiedniu (wyjechał tam w 1789 r. na studia jako stypendysta miasta Grodkowa, które uniemożliwiła jednak przewlekła choroba) i Brnie (na przełomie 1791/1792 r. był skrzypkiem orkiestry miejskiej), przeniósł się do Lwowa, gdzie w latach 1792-1799 prowadził ożywioną działalność muzyczną jako kapelmistrz orkiestry Teatru Miejskiego. Tam też zaprzyjaźnił się z twórcą Teatru Narodowego – Wojciechem Bogusławskim (1757-1829), dzięki któremu poznał bliżej kulturę polską i zaczął coraz częściej sięgać do skarbca polskiej muzyki ludowej. Po opuszczeniu Lwowa Elsner udał się do Warszawy, gdzie przez prawie 25 lat kierował operą Teatru Narodowego. W tym stołecznym mieście założył także Szkołę Muzyki i Sztuki Dramatycznej, z jego inicjatywy zostało otwarte pierwsze w dziejach Polski konserwatorium muzyczne, a przede wszystkim Szkoła Główna Muzyki, dzięki której zapoczątkowane zostało w Polsce kształcenie muzyczne na poziomie uniwersyteckim. Spod jego skrzydeł wyszło wielu wybitnych twórców, z Fryderykiem Chopinem na czele, który bardzo cenił sobie umiejętności mistrza, o czym świadczy często przywoływana wypowiedź młodego Chopina wyrażona w liście do jednego z przyjaciół: „Gdybym był się u Elsnera nie uczył (...) pewno bym mniej jeszcze umiał niż dzisiaj umiem”. Elsner powołał ponadto do życia Towarzystwo Muzyki Religijnej i Narodowej, prowadził własną sztycharnię nut, założył pierwszy w Polsce miesięcznik nutowy Wybór Pięknych Dzieł Muzycznych i Pieśni Polskich (w latach 1803-1805). Od roku 1805 był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, aktywnie działał też w tamtejszej Resursie Muzycznej, zajmując się m.in. organizacją koncertów (wykonywał np. symfonie Beethovena), był wreszcie korespondentem wychodzącego w Lipsku Allgemeine Musikalische Zeitung – jednego z najbardziej prestiżowych i poczytnych ówcześnie periodyków muzycznych. Swoje długie, pracowite i niezwykle owocne życie twórca zakończył 18 kwietnia 1854 r. Jako zasłużony dla polskiej kultury narodowej został pochowany na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim.

Niniejsza płyta jest piątą z kolei w serii Musica Claromontana (wcześniej nr 8, 19, 21 i 32), która w całości poświęcona została dziełom tego powszechnie cenionego kompozytora. Już na podstawie dotychczasowych nagrań Elsner jawi się jako kompozytor o rzetelnym warsztacie, mocno osadzonym w tradycji, porównywalnym do licznego grona ówczesnych muzyków, także zagranicznych. To właśnie te cechy zadecydowały o tym, że jego utwory publikowane były w znaczących wydawnictwach krajowych i zagranicznych (m.in. Wrocław, Lwów, Warszawa, Poznań, Wiedeń, Paryż, Lipsk, Berlin). Musimy także pamiętać, że znaczenie – w niektórych wymiarach nawet pionierskie – prezentowanego twórcy polega przede wszystkim na przeszczepianiu do kraju idei nowych gatunków i form muzycznych powstałych w innych, o wiele bardziej rozwiniętych środowiskach. Elsner wskazywał bowiem nowe możliwości i drogi rozwoju muzycznej twórczości religijnej i świeckiej. Należy podkreślić, że był on pierwszym w naszym kraju, a przynajmniej jednym z pierwszych (nie zawsze, z powodu braku źródeł można to precyzyjnie określić) twórców oper narodowych w gatunku tzw. oper historycznych, samodzielnych melodramatów, form nowoczesnej muzyki kameralnej (duety skrzypcowe, tria, kwartety – publikował je nawet we Wiedniu, kwintety, czy znakomity septet, a także utwory fortepianowe na 4 ręce), klasycznych koncertów instrumentalnych (skrzypcowy, fletowy), pieśni solowych z akompaniamentem fortepianu oraz pieśni balladowej, czy wreszcie stylizacji polskich tańców ludowych na gruncie miniatury instrumentalnej (polonezy, mazurki, krakowiaki).

Wyraźne cechy nowatorskie znajdujemy nawet w zakresie tradycyjnej ze swej istoty twórczości kościelnej Elsnera, niezwykle różnorodnej i bogatej (w sumie ok. 140 kompozycji), coraz częściej uważanej za najbardziej wartościową część jego kompozytorskiego dorobku, którego ukoronowanie stanowi – także dopiero niedawno na powrót odkryte – oratorium Passio Domini Nostri Jesu Christi z 1838 r. Tworzył ponadto msze z tekstem łacińskim i polskim, nieszpory, opracowania hymnu Te Deum, antyfon maryjnych, cykl hymnów na Boże Ciało, a także różnorodne motety, głównie graduały i offertoria. Warto w tym miejscu zauważyć, że Elsner był nie tylko kontynuatorem charakterystycznych dla ówczesnej twórczości religijnej gatunków, ale należał do grona najwcześniejszych – obok F. Lessla, W. Raszka i K. Kurpińskiego – autorów tzw. mszy polskich, które odzwierciedlały wpływy popularnych wtedy prądów oświeceniowych oraz aktualnych nurtów odnowy muzyki kościelnej i stanowiły w tym okresie wyraźne novum w rozwoju kompozycji mszalnych.

W kontekście prezentowanej serii wydawniczej na szczególną uwagę zasługują związki J. Elsnera z klasztorem oo. paulinów na Jasnej Górze, które nie ograniczały się jedynie do wymiaru muzycznego, czyli obecności jego dzieł w repertuarze tamtejszej kapeli, ale były o wiele głębsze i sięgały również wymiaru religijnego. W jasnogórskim archiwum zachowało się szereg informacji o długotrwałych i bliskich kontaktach kompozytora z władzami (przeorami i prowincjałami) oraz innymi członkami zakonu paulińskiego, a także osobiste wpisy do klasztornej księgi pamiątkowej. Pośród prawie 50 dzieł Elsnera (w większości w postaci rękopisów, częściowo także w formie druków, czasem dodatkowo z rękopiśmiennymi kopiami) na wyróżnienie zasługują te, które bezpośrednio wiążą się z jasnogórskim klasztorem. Są to przede wszystkim dzieła związane z kultem Matki Bożej, utwory poświęcone św. Pawłowi Pustelnikowi – założycielowi i głównemu patronowi zakonu oo. paulinów, a także kompozycje dedykowane władzom zakonnym. Wyrazem uznania wkładu Elsnera w rozwój kultury muzycznej jasnogórskiego klasztoru było zaliczenie go w poczet konfratrów zakonu paulińskiego. Nastąpiło to za czasów prowincjała i przeora jasnogórskiego klasztoru o. Teodora Fortuńskiego, na podstawie dekretu podpisanego 27 września 1829 r. przez ówczesnego wizytatora generalnego o. Jana Gółkowskiego. Dodajmy, że wraz z kompozytorem do konfraterni została przyjęta także jego żona Karolina oraz córka Emilia z synami: Karolem i Józefem Englertami.

Prezentowaną płytę rozpoczyna Nativitatem hodiernam – kompozycja związana bezpośrednio z kultem Matki Bożej (opracowanie tekstu offertorium na święto narodzenia Najświętszej Maryi Panny, obchodzone 8 września), jak i z zakonem oo. paulinów (dedykowana generałowi zakonu), dodatkowo przygotowana została najprawdopodobniej własnym sumptem drukarni jasnogórskiej. Według zachowanych informacji źródłowych, utwór ten wykonany został 8 IX 1829 r. w jasnogórskim klasztorze – wraz z Missa in d-minor Op. 5 – podczas pierwszego pobytu Elsnera w tym ośrodku. Kompozytor zanotował w swoim Sumariuszu (pod numerem 45 w dziale Muzyka kościelna): „Offertorium in B na 4 głosy z orkiestrą, przypisane jenerałowi ks. Paulinów ojcu Gołkowskiemu, sztychowane w Częstochowie”. Bardziej rozwiniętą informację spotykamy na przechowywanym w klasztornym archiwum rękopiśmiennym autografie (na karcie tytułowej i głosie Violino I, sygn. AJG III-179): Musica Novum in / Offertorium / Nativitatem hodiernam / Reverendissimo in Christo Patri / Joanni Golkowski / Generali Ordinis Sancti Pauli Primi Eremitae / d: d: d: / Josephus Elsner / Professor ordinarius in Regia Varsaviensi Universitate / Rectore Conservatorii Musices Eques Sancti Stanislai / Societatis Litterarum varsaviensis Socius /XXXXV, / oper. Musices Eccles. Na głosie organowym spotykamy ponadto liturgiczne przeznaczenie kompozycji (Offertorium ad fes tum 8 Septembris Beatae Mariae Virginis), natomiast na karcie Timpani dopisana została data jednego z późniejszych wykonań (Bębnił J[an] M[orzykowski] dnia 2 lipca 1888). Dzieło to, o stosunkowo bogatej obsadzie (typu solemnis), przeznaczone na 4-głosowy zespół wokalny z towarzyszeniem smyczków wzbogaconych klarnetami, fagotem, rogami (zamiennie z clarini), kotłami oraz organowym b.c., zaliczyć możemy do najbardziej wartościowych offertoriów Elsnera. Na szczególne wyróżnienie zasługuje tu przejrzysta struktura architektoniczna (typu ABA), charakterystyczna dla prezentowanego kompozytora śpiewność linii melodycznej głosów wokalnych, a przede wszystkim kunsztowne zakończenie w formie fugata połączonego z radosnym Alleluja.

Prostsza w swojej budowie i opracowaniu, a także skromniejsza obsadowo (brak trąbek i kotłów) jest kolejna z prezentowanych kompozycji – Confirma hoc Deus (zachowana zarówno w postaci druku – AJG D II-39, jak i rękopiśmiennego odpisu – AJG II-82), wykorzystująca tekst offertorium na uroczystość Zesłania Ducha Św. (In Festo Pentecostes). Utwór ten, powstały kilka lat wcześniej (w 1824 r.), dedykowany Aleksandrowi Rakuszewskiemu, opublikowany został w poznańskim wydawnictwie K. A. Simona (na karcie tytułowej druku zanotowano: Offertorium/ Confirma hoc Deus / na cztery głosy oraz Solo na skrzypce / z towarzyszeniem Orkiestry ułożone i ofiarowane Wielmoznemu Alexand: Rakuszewskiemu przez J. Elsnera. / Rektora Instytutu Muzyki i Deklamacyi / i Professora kompozycji muzyczney przy Uni: War:/ w Poznaniu / w Księgarni i Składzie muzycznym Karol: Ant: Simona). W warstwie muzycznej należy zwrócić uwagę głównie na wyróżniające się w całej strukturze solo skrzypcowe, rozwijane nad deklamacyjną w większości melodyką głosów wokalnych.

Kulminację prezentowanej płyty stanowi niewątpliwie nagranie mszy koronacyjnej Elsnera, na karcie tytułowej jasnogórskiego rękopisu (AJG III-166) określonej jako: Wielka Msza do C / na całą orkiestrę ułożona / na koronacyę Nayjaśniejszego / Mikołaja / pierwszego Cesarza Wszech Rossyi / Króla Polskiego etc. etc. etc. / na dzień 24go Maja 1829 Roku / przez / Józefa Elsnera / Rektora konserwatorium Królewskiego / dla Chóru Jasno Górskiego ofiarowana / przez / Elsnera. Manuskrypt ten, który częściowo jest autografem (pozostałe głosy uzupełnił bliżej nieznany kopista F. Tokarski), został sporządzony w Warszawie, o czym informuje druga karta tytułowa, spisana ręką Elsnera na głosie partii organowej: Organo do Mszy Koronacyjney Józefa Elsnera / Msza No 8 / z Towarzyszeniem / Orkiestry / w ogólności Msza N: 17 / Dzieło Muzyki / dla Kościoła N: 47 / J. Elsnera / pisane dla Kapelli Częstochowskiey na Jasnej Górze / podczas pobytu Najprz. Xiędza Prowincjała X. Teodora Fortuńskiego / w Warszawie / w Listopadzie 1829. Józef Elsner. Tytuł ten ilustruje równocześnie jak skomplikowana, a zarazem niekonsekwentna, była numeracja dzieł religijnych stosowana przez samego kompozytora (co rodzi dziś niejednokrotnie trudności badawcze). W Sumariuszu bowiem, spisanym – jak wiadomo – pod koniec życia, msza ta posiada numer 51 (pod takim też opus dzisiaj funkcjonuje). Informacja Elsnera jest tu bardzo lakoniczna: „Msza solenna in C (koronacyjna) na 4 głosy i wielką orkiestrę, za którą dostałem od N. Cesarza Mikołaja I tabakierkę złotą, w rkp.” Dodajmy ponadto, że kompozycja ta zachowała się również w zbiorach Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu, w postaci rękopiśmiennej partytury, również będącej autografem (sygn. XXXVIIIa 153, olim. No 52). Tu z kolei określona jest jako: Solemnis Coronationis Missa / in C / a quatuor humanis vocibus / comittante orchestra / Josepho Elsner / etc. Etc. Etc. / Opus LI. Warto tu podkreślić, iż manuskrypt ten został ofiarowany przez kompozytora dla wrocławskiej kapeli katedralnej (wraz z dziewiętnastoma innymi dziełami religijnymi). Informuje o tym późniejszy dopisek na karcie tytułowej: Ecclesiae Cathedrali Wratislaviensi / Hanc Missam solemnem / obtulit / Josephus Elsner. Professor / musices in Universitate Regia / Varsaviensis, et Rector Conservatorii / 1834.

Jak informuje karta tytułowa jasnogórskiego manuskryptu, msza ta powstała na uroczystość koronacji Mikołaja I na króla Polski, która miała miejsce w katedrze św. Jana w Warszawie 24 maja 1829 r. (dodajmy, że na tę samą okoliczność powstało Te Deum Karola Kurpińskiego oraz Veni Creator Carlo E. Solivy). Jej wykonanie, w którym wzięło udział około 300 muzyków, stało się znaczącym wydarzeniem muzycznym stolicy, o czym szeroko informowała warszawska prasa. Według badań prof. Marii Zduniak, która przygotowała współczesną edycję tej kompozycji (PWM, Kraków 1995), solo skrzypcowe w części Benedictus wykonał goszczący wtedy w stolicy znakomity wirtuoz Karol Lipiński, a niewykluczone, że pośród chórzystów był ówczesny student Szkoły Głównej Muzyki –Fryderyk Chopin. Pośrednio potwierdzają to słowa listu do rodziców, jaki kompozytor pisał 9 listopada 1830 r. z Wrocławia: „O Elsnerze dużo wczoraj mówiono i chwalono jakieś jego wariacje na orkiestrę z echem; powiedziałem, że gdyby jego koronacyjną mszę usłyszeli, dopiero by mogli powiedzieć, co to za kompozytor”.

Msza koronacyjna Elsnera należy do najbardziej interesujących jego dzieł w tym gatunku. Podobnie jak powstałe w tym okresie łacińskie msze F-dur (op. 41), B-dur (Op. 47) i C-dur (Op. 52), wszystkie typu solemnis, w pełnej obsadzie wokalnej (z głosami solowymi) i orkiestrowej (z nieodzownymi dla tego nurtu trąbkami i kotłami), utrzymana jest w stylistyce typowej dla kompozycji religijnych powstałych w okresie przejściowym pomiędzy klasycyzmem a romantyzmem, mających swoje źródło w nurcie tzw. szkoły neapolitańskiej. Pozostając w orbicie kompozytorów wiedeńskich którzy, jak wiadomo, stanowili dla Elsnera istotny punkt odniesienia, jako najbardziej znaczące należałoby wskazać wpływy takich twórców, jak Johann Nepomuk Hummel, Anton Diabelli, a przede wszystkim Joseph Haydn i Ludwig van Beethoven (szczególnie Missa in C). Charakterystyczna jest tu więc tradycyjna koncepcja strukturowania architektoniki (ze znacznym rozczłonkowaniem części Gloria i Credo oraz wykorzystaniem kontrastów fakturalnych), rozwoju planu tonalnego (z dominacją tonacji zasadniczej, która w celach wyrazowych moduluje do jednoimiennej tonacji mollowej), czy kształt ustępów polifonicznych (ograniczonych tu do zakończenie części Gloria). W nurcie pielęgnowania tradycji należy również umieścić zauważalne oddziaływanie retoryki muzycznej (widoczne przede wszystkim w części Credo). Godna podkreślenia jest u Elsnera dominacja partii chóralnych, ze specyficznymi pochodami unisonowymi na tle „rozdrobnionego” akompaniamentu skrzypiec (początek Credo), jak również ciekawe zestawianie głosu solowego z chórem (np. Qui tollis, Et incarnatus, czy początek Agnus Dei). Z kolei oddziaływanie nowych prądów wczesnoromantycznych możemy zaobserwować przykładowo w utrzymanej w trójdzielnym metrum melodyce skrajnych ustępów części Kyrie, czy w sposobie instrumentacji (szczególnie w kształtowaniu partii instrumentów dętych drewnianych), służącej między innymi uzyskiwaniu zmian (kontrastów) nastroju (np. w Et incarnatus i Agnus Dei). Jako wysoce oryginalne możemy uznać solo skrzypcowe towarzyszące duetowi głosów solowych (sopran – tenor) w Benedictus. Na podkreślenie zasługują wreszcie specyficzne dla kompozycji typu solemnis radosne fanfary trąbek na tle tremola kotłów, inicjujące głównie hymniczne części Gloria i Sanctus, obecne ponadto w Et resurrexit w Credo, które podkreślają ogólny nastrój mszy koronacyjnej J. Elsnera.

Prezentowaną płytę uzupełniają dwie kompozycje do tekstów polskojęzycznych, które stanowią ilustrację coraz częstszego przenikania języka polskiego do repertuaru religijnego, a nawet liturgicznego. Jak już wielokrotnie podkreślano, Elsner należał do znaczących prekursorów tego procesu, odpowiadając na postulaty ówczesnych reformatorów muzyki kościelnej.

Pierwszy z tych utworów określony został na karcie tytułowej rękopisu (AJG III-174) jako: Graduale / śpiew na Bass i Chór / Poesia Ks. Fran. Kurowskiego / z / Muzyką Orkiestrową / Ofiarowaną / Wiel: Karolowi Milewskiemu / b. Inspektorowi nauki w Cesarskim Instytucie / Panien, Kawalerowi Ord: Św: Anny etc. etc. / przez Józefa Elsnera / b. Professora st[ołecznego] Uniwersytetu Alex: / Rektora War: Konserwatorium / Kawalera Ord: Św. Stanisława / Dzieło Muzyki Kościelnej / XCIV. Z kolei w swoim Sumariuszu Elsner zanotował: „Offertorium z tekstem polskim na żądanie rektora ks. Kurowskiego na uroczystość Zmartwychwstania w 1848 roku. Na bas solo i orkiestrę, przypisane Milewskiemu”. Mamy tu zatem dokładny czas powstania kompozycji oraz jej przeznaczenie na najważniejszy dzień Roku liturgicznego, która mogła jednak funkcjonować jako graduał bądź offertorium. Na uwagę zasługuje tu również postać jej inspiratora i autora tekstu – ks. Franciszka Ksawerego Kurowskiego (1796-1857), rektora warszawskiego domu pijarów, później też prowincjała zakonu, a także cenionego pedagoga i wychowawcy oraz historyka. Duchowny ten należał do grona najbliższych przyjaciół prezentowanego kompozytora, o czym świadczy m.in. fakt, iż był on głównym celebransem oraz kaznodzieją podczas jubileuszu 50-lecia małżeństwa Karoliny i Józefa Elsnerów (23 VI 1852 r.), jak również podczas uroczystości pogrzebowych omawianego muzyka (21 IV 1854 r.). Kompozycję tę możemy zaliczyć do gatunku pieśni artystycznej, przeznaczonej na solowy głos basowy z towarzyszeniem orkiestrowym, do którego – w radosnym zakończeniu na słowie Alleluja – dołącza chór mieszany. Wielkanocna tematyka pieśni (Przez cudowne zmartwychwstanie), w połączeniu z oryginalną linią melodyczną basu oraz rozbudowanym akompaniamentem instrumentalnym (z bogatą obsadą instrumentów dętych i kotłami), pozwalają dostrzec tu cechy specyficzne dla ówczesnych pieśni patriotycznych.

Autorstwo Elsnera w stosunku do wokalno-instrumentalnego opracowania tekstu O Boże, który rządzisz wszystkiemi braćmi (AJG-III-199), ustalone zostało przez prof. Pawła Podejkę na podstawie zachowanego w jasnogórskim archiwum Catalogus Notarum…, sporządzonego przez dyrygenta kapeli Franciszka Maletza w 1898 r. Biorąc pod uwagę konwencjonalną, miejscami bardzo prostą strukturę muzyczną całości, należy przyjąć wskazaną atrybucję jako wątpliwą, choć prawdopodobną. Mamy tu do czynienia z rodzajem dość schematycznie zbudowanej pieśni zwrotkowej, wykonywanej najpierw przez sopran solo, następnie alt z basem i wreszcie przez cały zespół wokalny.

Zamieszczone na płycie kompozycje w pełni potwierdzają wyrażoną już wcześniej opinię, że twórczość religijna J. Elsnera osadzona jest mocno w środkowoeuropejskiej tradycji muzycznej, szczególnie zaś austriacko-czeskiej i śląskiej, z którą kompozytor zetknął się już w rodzinnym Grodkowie, a przede wszystkim podczas kilkuletniego pobytu we Wrocławiu – kulturalnym centrum całego Śląska, później zaś we Wiedniu i morawskim Brnie. Ukazują ponadto twórcę o rzetelnym warsztacie kompozytorskim i niekonwencjonalnej wyobraźni muzycznej, który zdecydowanie wyróżniał się na polu muzyki kościelnej powstającej na terenach XIX-wiecznej Polski. To wszystko pozwala zaliczyć J. Elsnera do najwybitniejszych przedstawicieli dziewiętnastowiecznego życia muzycznego.

Remigiusz Pośpiech

Wykonawcy/Performers:
Agnieszka Tomaszewska – sopran/soprano (5,10,14,19)
Joanna Dobrakowska – alt/alto (5,19)
Karol Kozłowski – tenor (5,14)
Bogdan Makal – bas/bass (5,6,18,19)

Chór kameralny Cantores Minores Wratislavienses Chamber choir
Chór kameralny Cantores Minores Wratislavienses został założony przez Edmunda Kajdasza w 1966 roku, jego siedzibą jest dawny klasztor bernardynów, obecne Muzeum Architektury. Od 1979 roku jest samodzielną instytucją kultury - od 1994 instytucją Gminy Wrocław. Pod kierunkiem obecnego (od 1991) dyrygenta Piotra Karpety chór został zmniejszony do 18 śpiewaków, by móc zgodnie z aktualnymi tendencjami wykonawczymi prezentować muzykę dawnych epok (w zależności od repertuaru i w miarę potrzeb skład ten jest powiększany nawet do 70 osób - występuje wówczas jako Cantores Maiores Wratislavienses). Zespół dał już ponad 2000 koncertów (w tym ok. 400 dla środowisk wiejskich, 150 z cyklu Muzyka i Architektura i prawie 500 koncertów edukacyjnych dla młodzieży), dokonał ponad 100 nagrań radiowych, telewizyjnych i płytowych, występował na licznych festiwalach. Podczas swych podróży zagranicznych odwiedził większość krajów europejskich, a także Izrael, Turcję i Meksyk. Nagrana w 2007 roku płyta: Jasnogórska Muzyka Dawna vol. 21 z utworami Józefa Elsnera otrzymała nominację do nagrody Fryderyk 2007. W 2008 zespół wystąpił m. in. na koncertach prowadzonych przez Paula Eswooda na festiwalu w Przemyślu oraz Kolory Polski w Łowiczu oraz na Wratislavia Cantans (po raz 36).

przygotowanie chóru/choirmaster - Piotr Karpeta

Zespół Muzyki Dawnej Kapela Jasnogórska
nawiązujący do działającego na Jasnej Górze przez 350 lat zespołu wokalno – instrumentalnego o tejże nazwie, został powołany do życia w 2000 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska, którego celem jest promocja wielkiego dorobku muzycznego Sanktuarium, zwłaszcza okresu XVII-XIX w. Zespół skupia muzyków specjalizujących się w wykonywaniu muzyki dawnej.

Jarosław Jasiura – dyrygent / conductor

Nagranie dokonane w kościele oo. paulinów pw. Trójcy Świętej w Mochowie, w maju 2009 r.
Reżyseria nagrania / Producers: Jacek Guzowski, Krzysztof Kuraszkiewicz
Opieka nad realizacją projektu: o. Nikodem Kilnar OSPPE, prezes Stowarzyszenia „Kapela Jasnogórska”; o. Dariusz Cichor OSPPE
Wydawca: Wydawnictwo Zakonu Paulinów Paulinianum Jasna Góra
Płyta wydana przez firmę MUSICON: www.musicon.pl

Płyty można nabyć na Jasnej Górze - w punktach sprzedaży "Claromontana" oraz w księgarniach i sklepach muzycznych na terenie całej Polski, z którymi współpracuje wydawnictwo MUSICON - musicon.sklep.pl

Zamówienia pod adresem:
[email protected]